حمایت و مقاومت، یکی از مهمترین مفاهیم در تحلیل تکنیکال است و به همین دلیل، به آن چهارچوب تحلیل تکنیکال میگویند. این ابزار در کنار کاربردی بودن، یادگیری آسانی هم دارد. حمایت و مقاومت، سطوح برگشتی بازار هستند و وقتی قیمت به آنها میرسد، به آن واکنش نشان میدهد. به عبارت دیگر، احتمال زیادی وجود دارد که در این سطوح، روند کنونی قیمت متوقف شده یا تغییر کند. علت این رویداد، تغییر در میزان عرضه و تقاضا است .
حمایت و مقاومت دو مفهوم کلیدی در تحلیل تکنیکال هستند که روشی برای تحلیل و پیشبینی بازارهای مالی بر اساس حرکتهای قیمت گذشته است.
آشنایی و استفاده از حمایت و مقاومت، مهارت پایه و اصولی برای معامله در بازار سرمایه است. معامله با حمایت و مقاومت، به ما کمک میکند تا ریسک معاملات خود را کاهش دهیم و نقاط قابل اطمینانی را برای ورود و خروج از بازار، تعیین کنیم.
حمایت ( Support )
سطح حمایت (Support)، جایی است که وقتی قیمت به آن میرسد، بیشتر از آن ریزش نمیکند و قیمت افزایش مییابد. با رسیدن قیمت به این سطح با افزایش تقاضا روبهرو هستیم که این افزایش تقاضا موجب افزایش قیمتها میشود.
رسم خط حمایت
برای این که بتوانیم خط حمایت را رسم کنیم، نقاطی را که قیمت پس از برخورد به آنها رشد کرده، پیدا میکنیم. زمانی که نقاط حمایت را به هم وصل میکنیم، به وسیله آنها خطی ایجاد میشود که به آن خط حمایت میگوییم.
مقاومت ( Resistance )
سطوحی که برای فروشندگان از جذابیت خاصی برخوردار بوده و با رسیدن قیمت به این سطح معاملهگران اقدام به عرضه شدید میکنند؛ چرا که انتظار میرود در این نقاط قیمت سقوط کند. در واقع در این سطوح فشار فروش بر بازار غلبه میکند و همین امر موجب کاهش قیمت و ادامه روند نزولی میشود.
رسم خط مقاومت
برای این که بتوانیم خط مقاومت را رسم کنیم، نقاطی را که قیمت پس از برخورد به آنها ریزش کرده، پیدا میکنیم. زمانی که نقاط مقاومت را به هم وصل میکنیم خطی ایجاد میشود که به آن خط مقاومت میگوییم.
حمایت و مقاومت استاتیک
به سطوح حمایت و مقاومتی که در روند رنج و بازارهای خنثی اتفاق میافتند و افقی هستند، حمایت و مقاومت استاتیک میگوییم. در این سطوح، اگر خط ما کاملا افقی نباشد و حدود 10 درجه شیب داشته باشد، مشکلی ایجاد نمیشود.
حمایت و مقاومت داینامیک
به سطوحی گفته می شود که در زمان های مختلف تغییر می کند. به بیان دیگر سطوح داینامیک سطوحی هستند که در زمان های گذشته اتفاق نیفتاده اند و دارای سابقه تاریخی نیستن، مشاهده می شود این اعداد فقط یک بار تکرار شده اند. به همین دلیل به این سطوح حمایت داینامیک و مقاومت داینامیک می گویند.
طریقهی رسم مقاومت داینامیک به این شکل است. که سقف های قیمتی را به هم وصل می کنیم. برای حمایت داینامیک همین عمل را با متصل کردن کف های قیمتی انجام می دهیم. لازم به ذکر است حمایت های روند صعودی و مقاومت های روند نزولی از اعتبار کمتری برخوردارند.
تبدیل خط حمایت به مقاومت و برعکس (شکست و پولبک)
در صورت شکست خطوط، جابجایی وظایف بین آنها پیش میآید؛ خطی که تاکنون نقش حمایت را داشته، اکنون به عنوان مقاومت عمل کرده و خطی که نقش مقاومت را داشته، اکنون به عنوان حمایت عمل میکند.برای اطمینان از شکست و معتبر بودن آن، باید به کندل استیکهایی که روی این خطوط تشکیل میشوند، دقت کرد. یک شکست معتبر با حجم بالا اتفاق میافتد. بیشترین بدنه کندلی که خط را شکسته باید در جهت شکست باشد و خارج از محدوده قبلی قیمت پایانی آن بسته شود. باید پس از شکست خط توسط یک کندل قدرتمند، یک کندل در جهت شکست سهم تشکیل شود تا تایید مناسب برای اتمام روند قبلی باشد.
پولبک نوعی برگشت به خط حمایتی یا مقاومت است که برای آخرین بار سهم این قیمت را آزمون میکند و برای برگشت یا اتمام روند موجود آماده می شود.
شناسایی مقاومت و حمایت با استفاده از اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال
اندیکاتورهای قابل اعتمادی وجود دارند که به طور گسترده و عموما برای شناسایی سطوح حمایت و مقاومت، مورد استفاده قرار میگیرند. اندیکاتورهای زیر، بهترین اندیکاتورهایی هستند که برای شناسایی مناطق عرضه و تقاضا در تایمفریمهای مختلف، استفاده میشوند:
- میانگین متحرک
- فیبوناچی
- پیوت پوینت
شکسته شدن خطوط حمایت و مقاومت
زمانی که قیمت از سطح حمایت یا مقاومت خود عبور میکند، میگوییم این خط شکسته شده است.
پس از مدتی که قیمت روند رنج را طی میکند، ممکن است شکست رخ دهد و روند صعودی یا نزولی را شروع کند. برخی معاملهگران ممکن است به محض مشاهده شکست، خرید یا فروش را انجام دهند. اما شکست حمایت و مقاومت، همیشه معتبر نیست و ممکن است فقط جهشی کوتاه داشته باشد و دوباره به سطح حمایت و مقاومت خود باز گردد. در این مواقع، بهتر است منتظر بمانیم و معاملات خود را بالاتر از مقاومت و پایینتر از حمایت انجام دهیم؛ زیرا ممکن است شکست قیمت، کاذب باشد.
ممکن است بگویید اگر در زیر حمایت بفروشیم، ضرر میکنیم و اگر در بالای مقاومت خرید کنیم، سهم را گرانتر خریدهایم. در خرید ضرر نمیکنیم؛ زیرا اگر شکست معتبر باشد قیمت باز هم رشد خواهد داشت. اما برای این که در قیمت بهتری خرید کنیم یا با ضرر کمتری بفروشیم، میتوانیم منتظر پولبک قیمت به سطح حمایت یا مقاومت قبلی بمانیم.
تشخیص شکست حمایت و مقاومت
برای تشخیص صحیح شکست حمایت و مقاومت، به دو کندل نیاز داریم:
- کندل شکست
- کندل تثبیتی
به کندلی که از خط حمایت یا مقاومت عبور میکند، کندل شکست میگوییم.
کندل تثبیت، کندلی است که بعد از کندل شکست میآید و کاذب یا معتبر بودن شکست را مشخص میکند.
کندل شکست و کندل تثبیت، در شکست مقاومت باید هر دو مثبت و در شکست حمایت، هر دو منفی باشند.
فراموش نکنید که اگر شکست معتبر حمایت یا مقاومت رخ دهد، حداقل به اندازه فاصله بین خط حمایت و مقاومت، افزایش یا ریزش رخ میدهد.
شکست فیک
شکست فیک در حمایت و مقاومت، زمانی رخ میدهد که قیمت در این مناطق شکسته میشود؛ اما خریدار یا فروشنده واقعی وجود ندارد که موجب شکست حقیقی در حمایت یا مقاومت شود. معمولا سطوح حمایت و مقاومت قویتر، پس از شسکت هم موجب ایجاد سطوح جدید قوی میشوند.
حجم معاملات، تاثیر زیادی بر معتبر یا کاذب بودن شکست حمایت و مقاومت، ندارد.
شکست معتبر در خط مقاومت
شکست معتبر در مقاومت زمانی رخ میدهد که :
- کندل شکست، کاملا بالای خط مقاومت قرار بگیرد.
- بیشتر از 50% از کندل شکست بالای خط مقاومت قرار بگیرد. بدنه کندل تثبیتی هم کاملا بالای خط مقاومت باشد.
- بیشتر از 50% از کندل شکست بالای خط مقاومت قرار بگیرد. اگر کندل تثبیتی منفی باشد، باید منتظر کندل تثبیتی بعدی باشیم. اگر کندل سوم مثبت باشد و تمام بدنه آن بالای خط مقاومت قرار بگیرد، شکست معتبر خط مقاومت رخ داده است.
علاوه بر خرید در حمایتها، خرید در زمان شکست مقاومت هم جذاب است. اما دقیقا همان زمانی که خط مقاومت شکسته میشود، نباید معامله کنیم؛ بلکه باید منتظر کندل تثبیتی باشیم. پس از این رویداد، برای معاملات خود تصمیم میگیریم.
شکست کاذب در خط مقاومت
اگر موارد زیر رخ دهد، میگوییم شکست مقاومت، کاذب بوده است:
- شکست با کندل مثبت انجام شود؛ اما این شکست، با شاخ کندل انجام شود. این شاخ بزرگ، به علت خرید هیجانی در نقاط نزدیک به مقاومت، به وجود میآید.
- شکست با بدنهی کندل منفی انجام شود.
شکست معتبر در حمایت
شکست معتبر در حمایت زمانی رخ میدهد که :
- کندل شکست، کاملا زیر خط حمایت قرار بگیرد.
- بیشتر از 50% از کندل شکست زیر خط حمایت قرار بگیرد. بدنه کندل تثبیتی هم کاملا بالای خط مقاومت باشد.
- بیشتر از 50% از کندل شکست زیر خط حمایت قرار بگیرد. اگر کندل تثبیتی منفی باشد، باید منتظر کندل تثبیتی بعدی باشیم. اگر کندل سوم مثبت باشد و تمام بدنه آن زیر خط حمایت قرار بگیرد، شکست معتبر خط حمایت رخ داده است.
شکست کاذب در حمایت
اگر موارد زیر رخ دهد، میگوییم شکست حمایت، کاذب بوده است :
- شکست با کندل منفی انجام شود؛ اما این شکست، با دم کندل انجام شود. این دم بزرگ، به علت فروش هیجانی در نقاط نزدیک به حمایت، به وجود میآید.
- شکست با بدنهی کندل مثبت انجام شود.
اعتبار خطوط حمایت و مقاومت
هر چه اعتبار خط حمایت و مقاومت بیشتر باشد احتمال شکست آن نیز کمتر است 4 پارامتر مهم برای بررسی اعتبار خطوط حمایت و مقاومت عبارت است از: تعداد دفعات برخورد قیمت ها، شیب، تایم فریم تحلیل و حجم معاملات در نزدیکی خطوط حمایت و مقاومت، در ادامه با مثالهای عملی هر کدام از این 4 پارامتر را بررسی میکنیم.
1. تعداد دفعات برخورد قیمت به خطوط
هر چه نمودار قیمت سهام خطوط حمایت و مقاومت را بیشتر لمس کرده باشد اعتبار آن خطوط بیشتر است، برای مثال خط حمایتی که از اتصال 10 نقطه حمایتی ایجاد شده معتبرتر از خط حمایتی با 3 نقطه حمایت است.
2. تایم فریم و بازه تحلیل
برای مثال وقتی روند قیمتی سهام شرکت X در 10 سال گذشته نسبت به یک خط حمایتی واکنش مثبت نشان داده و باعث تغییر روند صعودی سهام شده است احتمال اینکه در آینده نیز دوباره این اتفاق بیفتد زیاد است بنابراین سطوح حمایت و مقاومت بلندمدت از اعتبار بیشتری نسبت به سطوح حمایت و مقاومت میان مدت و کوتاه مدت برخوردار هستند.
3. شیب خط
هر چه شیب خطوط حمایت و مقاومت کمتر باشد اعتبار این خطوط بیشتر است چرا که هر چه شیب بیشتر باشد نشان از هیجان بیشتر در معاملات دارد بنابراین هر چه خطوط حمایت و مقاومت افقیتر باشند از اعتبار و قدرت تحلیلی بیشتری برخوردار هستند.
4. حجم و نحوه معاملات در حوالی نقاط حمایت و مقاومت
اگر هنگام برخورد قیمت به خط حمایت، روند قیمتی با حجم بالایی از معاملات تغییر جهت دهد حکایت از تمایل بیشتر خریداران برای خرید سهام است و قطعا هر چه حجم معاملات بالاتر باشد یعنی تعداد افراد بیشتری اعتقاد به افزایش قیمت دارند حال اگر واکنش مثبت معاملهگران به خط حمایتی با حجم بالایی از معاملات و صف خرید همراه باشد این موضوع نشان از معتبر بودن خط حمایتی سهام است .
نکاتی در رابطه با سطوح حمایت و مقاومت
- هر اندازه که تعداد برخوردها در سطح حمایت یا مقاومت بیشتر باشد، آن سطح از اعتبار بیشتری نیز برخوردار است. در واقع تعداد درههایی که خط حمایت را تشکلیل می دهند در اعتبار آن مهم است.
- شدت و حجم معامله های انجام شده در بازار بورس، می تواند باعث شکسته شدن سطح حمایتی یا مقاومتی شود و هر چه شکست از مقدار بیشتری برخوردار باشد، آن شکست اعتبار خیلی بیشتری نیز خواهد داشت. به طور مثال زمانی که خط حمایتی در صف فروش بالا شکسته شود، دارای ارزش بیشتری نسبت به خط حمایتی است که در صف فروش پایین شکسته می شود.
- معمولا الگوهای قیمت هر سهم بر اساس نقاط حمایتی و مقاومتی تعیین می شود.
- خطوط حمایت و مقاومت سهم حداقل با دو نقطه رسم می شوند.
- در بیشتر مواقع با شکسته شدن خط مقاومت، این خط تبدیل به خط حمایتی می شود.
- مدت زمانی که قیمت در سطح حمایتی و مقاومتی ماندگار می شود نیز باعث افزایش اعتبار آن سطح میشود.
به طور خلاصه، سطوح حمایت و مقاومت شاخصهای مهمی از احساسات بازار هستند و میتوانند به معاملهگران کمک کنند تا فرصتهای خرید و فروش بالقوه را در بازارهای مالی شناسایی کنند. با این حال، توجه به این نکته ضروری است که این سطوح بیخطا نیستند و تغییرات قیمت میتواند در واکنش به تغییرات شرایط بازار یا عوامل دیگر، از این سطوح عبور کند. بنابراین، معامله گران باید از ابزارها و شاخص های دیگر در کنار سطوح حمایت و مقاومت برای تصمیم گیری آگاهانه در معاملات استفاده کنند.