نظریه امواج الیوت و استراتژی های معاملاتی آن

معرفی و مقدمه

رالف نلسون الیوت (Ralph Nelson Elliott)، حسابدار حرفه ای و نابغه ای در دهه های 1920-1930 بود. او با تجزیه و تحلیل دقیق داده های سهام 75 ساله متوجه شد بازارهای سهام که تصور می شود تا حدودی آشفته رفتار می کنند، در واقع اینگونه نیستند. وقتی او 66 ساله شد، سرانجام شواهد (و اعتماد به نفس) کافی برای به اشتراک گذاشتن کشفیات خود با جهان را به دست آورد. او نظریه خود را در کتابی با عنوان “اصل موج” (Wave Principle) منتشر کرد.

به عبارت دیگر، الیوت سیستمی را ارائه کرد که معامله گران را قادر می سازد تا قله ها و کف های قیمتی را تشخیص دهند.

یعنی در میان هرج و مرج قیمت، الیوت “نظم” خاصی را پیدا کرد. عالی به نظر می رسد، نه؟ درست مانند تمام نوابغ دیگر، الیوت نیاز داشت که مشاهدات خود را به جهان ارائه دهد و به همین خاطر، یک نام فوق العاده پیدا کرد: نظریه امواج الیوت. قبل از اینکه به بررسی امواج الیوت بپردازیم، لازم است ابتدا با مفهوم فراکتال (Fractals) آشنا شوید.

فراکتال ها

فراکتال ها ساختارهایی هستند که می توان آنها را به بخش هایی تقسیم کرد، و هر کدام از این بخش ها، کپی بسیار مشابهی از “کل” هستند. ریاضیدانان این ویژگی را “شباهت خود” (self-similarity) می نامند. برای یافتن نمونه هایی از فراکتال ها نیازی نیست راه دوری بروید؛ آنها را می توان در سراسر طبیعت پیدا کرد! صدف، دانه برف، ابر و رعد و برق، همگی مثالهایی از فراکتال ها هستند.

فکر می کنید چرا فراکتال ها مهم هستند؟

یکی از ویژگی های مهم امواج الیوت، فراکتال بودن آنهاست. مانند صدف ها و دانه های برف، امواج الیوت را می توان به امواج کوچکتر تقسیم کرد. اگر آماده الیوتیست شدن هستید، با ما همراه باشید.

امواج Impulse الیوت (محرک، پیشرو)

آقای الیوت نشان داد که بازارهای دارای روند (trending market) بر اساس آنچه او الگوی موج 5-3 می نامد، حرکت می کنند. اولین الگوی 5 موجی، امواج پیشرو یا امواج ایمپالس؛ و آخرین الگوی 3 موجی، امواج اصلاحی نامیده می شوند. در چنین الگویی، امواج 1،3،5 امواج محرک هستند، به این معنی که با روند کلی، هم جهت هستند؛ و در مقابل، امواج 2 و 4 اصلاحی هستند. امواج 2 و 4 را با الگوی اصلاحی ABC (که در مطالب بعدی درمورد آن توضیح خواهیم داد) اشتباه نگیرید!

بیایید ابتدا نگاهی به الگوی محرک 5 موجی بیندازیم. اگر آن را به صورت تصویری ببینید بهتر است:

البته هنوز هم کمی گیج کننده به نظر می رسد، بهتر است آن را به صورت رنگی ببینیم:

در ادامه شرح کوتاهی از آنچه در طول هر موج اتفاق می افتد، آورده شده است. ما قصد داریم در مثال خود از بازار سهام استفاده کنیم، زیرا سهام همان چیزی است که آقای الیوت از آن استفاده کرده است. اما واقعا مهم نیست که از چه بازاری استفاده شود، از بازار جفت ارزها تا اوراق قرضه، طلا نفت یا هر چیز دیگری. نکته مهم این است که نظریه امواج الیوت می تواند در بازار ارزها هم مورد استفاده قرار بگیرد.

امواج الیوت : موج 1

سهام حرکت اولیه خود به سمت بالا را انجام میدهد. این حرکت معمولا توسط تعداد نسبتا کمی از افراد ایجاد می شود که ناگهان (به دلایل مختلف واقعی یا خیالی) احساس می کنند که قیمت سهام ارزان است، و زمان مناسبی برای خرید است؛ و این باعث افزایش قیمت می شود.

امواج الیوت : موج 2

در این مرحله، افرادی که در موج اولیه بودند، بر این باورند که ارزش سهام overvalue  است، یعنی بیش از چیزی است که باید باشد (گران تر است)؛ بنابراین معاملات لانگ (خرید) خود را در سود می بندند و این باعث می شود که قیمت سهام پایین بیاید. با این حال، قبل از اینکه سهام دوباره به عنوان معامله “خرید” در نظر گرفته شود، به پایین ترین سطح قبلی خود (previous low) نمیرسد.

امواج الیوت : موج 3

این موج معمولا طولانی ترین و قوی ترین موج است. در این مرحله، سهام، توجه عموم مردم را به خود جلب کرده است. افراد بیشتری از سهام مطلع می شوند و می خواهند آن را بخرند. این باعث می شود قیمت سهام، بالا و بالاتر برود. این موج معمولا از موج ایجاد شده در انتهای موج 1، بالاتر می رود (یک higer high جدید ثبت می کند).

امواج الیوت : موج 4

معامله گران دوباره معاملات خود را می بندند چون دوباره معتقدند که قیمت سهام گران است. این موج ضعیف است، زیرا معمولا افراد بیشتری هستند که هنوز نسبت به سهام دیدگاه صعودی دارند و منتظر “خرید در قیمت پایین” هستند.

امواج الیوت : موج 5

این همان نقطه ای است که عمده مردم در بورس به آن می رسند، و حرکتی هیستریک است و توسط هیجان زیاد هدایت می شود. در اینگونه مواقع معمولا مدیر عامل شرکت دارای سهام را در صفحه اول مجلات بزرگ به عنوان شحصیت سال می بینید. معامله گران و سرمایه گذاران شروع به ارائه دلایل مضحک برای خرید سهام می کنند و اگر کسی با آنها مخالفت کند، با او برخورد می کنند. این دقیقا همان زمانی است که سهام بیش از حد گران (overprice) می شود. در این زمان، Contrarianها (افرادی که بر خلاف روند بازار معامله می کنند) شروع به گرفتن پوزیشن شورت (فروش) می کنند که باعث شروع الگوی ABC می شود.

امواج ایمپالس گسترده

یکی از نکاتی که باید درمورد نظریه امواج الیوت بدانید این است که یکی از 3 موج محرک (1، 3 یا 5) همیشه ” Extended” خواهد بود (امتداد یافته). به زبان ساده، بدون در نظر گرفتن درجه، همیشه یک موج، طولانی تر از دو موج دیگر خواهد بود. به گفته الیوت، معمولا این موج، موج پنجم است که امتداد می یابد. البته با گذشت زمان، این روش قدیمی نام گذاری موج ها تغییر کرده است زیرا افراد بیشتری موج سوم را به عنوان موج امتداد یافته در نظر می گیرند.

امواج اصلاحی

پس از روندهای 5 موجی، روندهای معکوس 3 موجی برای اصلاح روند ایجاد می شوند. برای رهگیری مسیر اصلاح ، این بار به جای اعداد از حروف استفاده می شود. در مثال زیر یک الگوی اصلاح 3 موجی اعلا را می بینید!

اینکه ما در مثال اصلی خود از بازار صعودی استفاده کرده ایم به این معنی نیست که تئوری امواج الیوت در بازارهای نزولی جواب نمی دهد. همان الگوی 3-5 موجی می تواند به صورت زیر نیز باشد:

انواع الگوهای امواج اصلاحی

طبق گفته الیوت ، 21 الگوی اصلاحی ABC از ساده ترین تا پیچیده ترین آن وجود دارد.شاید بگویید: “اوه 21 الگو؟ من نمی توانم این همه را حفظ کنم! اصول پایه نظریه امواج الیوت تا همینجا هم گیجم کرده! ”سخت نگیر ، فرزندم. نکته قابل توجه و عالی در مورد امواج الیوت این است که برای معامله آن نیازی به داشتن سن قانونی نیست!لازم نیست کارت شناسایی جعلی بگیرید یا همه 21 نوع الگوی اصلاحی ABC را حفظ کنید زیرا همگی آنها از سه ساختار بسیار ساده و قابل فهم تشکیل شده اند. بیایید نگاهی به این سه ساختار یا آرایش بیندازیم. مثال های زیر برای روند های صعودی اعمال می شوند ، اما اگر با روند نزولی سر و کار دارید می توانید آنها را معکوس کنید.

آرایش زیگ زاگ (The Zig-Zag Formation)

آرایش های زیگ زاگ حرکات قیمتی بسیار شیب دار هستند که عکس روند غالب حرکت می کنند. در حالت معمول طول موج B در مقایسه با امواج A و C کوتاه تر است. این الگوهای زیگ زاگ می توانند دو بار یا حتی سه بار در اصلاح اتفاق بیفتند (2 تا 3 الگوی زیگ زاگ متصل بهم). همچون تمامی امواج ، هر یک از امواج موجود در الگوهای زیگ زاگ خود می توانند به الگوهای 5 موجی تقسیم شوند.

آرایش تخت (فلت) ( The Flat Formation )

آرایش تخت ، امواج اصلاحی ساده ی ساید هستند. در آرایش تخت یا فلت ، طول امواج به طور کلی با هم برابر است ، در این آرایش موج B معکوس حرکت موجA بوده و موج C معکوس حرکت موج B است و حرکت آن را خنثی می کند. می گوییم “به طور کلی” زیرا موج B گاهی اوقات می تواند فراتر از نقطه ابتدایی موج A رود.

آرایش مثلث ( The Triangle Formation )

آرایش یا ساختار های مثلث الگوهای اصلاحی هستند که بوسیله ی خط روند های همگرا یا واگرا محدود می شوند. مثلث ها از 5 موج تشکیل شده اند که عکس روند حالت ساید حرکت می کنند. مثلث ها می توانند متقارن ، نزولی ، صعودی یا گسترشی باشند. در مورد ساختار الگوی مثلث در مقالات قبلی آموزش فارکس توضیح دادیم.

سطوح فراکتال (امواج الیوت در داخل یک موج الیوت)

همانطور که قبلا اشاره کردیم، امواج الیوت فراکتال هستند.هر موج از امواج فرعی ساخته شده است؛ مانند تصویر زیر.

اگر دقت کنید متوجه می شوید که امواج 1، 3 و 5 از یک الگوی محرک 5 موجی کوچکتر تشکیل شده اند؛ در حالی که امواج 2 و 4 از الگوهای اصلاحی 3 موجی کوچکتر ساخته شده اند. شما در حال مشاهده فراکتال ها هستید!
به یاد داشته باشید که هر موج از الگوهای امواج کوچکتر تشکیل شده است. این الگو برای همیشه تکرار می شود.برای آسان تر کردن نام گذاری امواج، نظریه امواج الیوت، مجموعه ای از دسته بندی ها را به ترتیب از بزرگ ترین تا کوچک ترین مشخص کرده است. آنها عبارتند از:

• Grand Supercycle – چند قرن
• Supercycle – حدود 40 تا 70 سال
• Cycle – یک تا چند سال
• Primary – از چند ماه تا چند سال
• Intermediate – چند هفته تا چند ماه
• Minor – چند هفته
• Minute – چند روز
• Minuette – چند ساعت
• Sub-Minuette – چند دقیقه

یک Grand Supercycle از امواج Supercycle تشکیل شده است که خود آن از امواج Cycle تشکیل شده. امواج Cycle از امواج Primary تشکیل شده که خود آن از امواج Intermediate تشکیل شده است. امواج Intermediate از امواج Minor تشکیل شده که خود آن از امواج Minute تشکیل شده است. امواج Minute از امواج Minuette تشکیل شده که خود آن از امواج Sub-Minuette تشکیل شده است. خوب ، برای اینکه مطالب بسیار واضح تر شوند ، بیایید ببینیم که یک موج الیوت در واقعیت چگونه است.

همانطور که می بینید، امواج در دنیای واقعی، کاملا شکل نمی گیرند. همچنین خواهید آموخت که گاهی اوقات برچسب زدن و نامگذاری امواج دشوار است. اما هر چه بیشتر به نمودارها خیره شوید، در تشخیص آنها بهتر خواهید شد.  علاوه بر این، ما در این مسیر همراه شما هستیم و نمی گذاریم این کار را به تنهایی انجام دهید.  در بخش های بعدی، نکاتی درمورد چگونگی تشخیص صحیح و آسان امواج و همچنین آموزش معامله با استفاده از امواج الیوت را به شما خواهیم گفت.

3 قانون اصلی نظریه موج الیوت

همانطور که ممکن است حدس زده باشید، کلید استفاده از نظریه امواج الیوت در معاملات، توانایی تشخیص صحیح امواج است. با توانایی تشخیص اینکه بازار در چه موجی قرار دارد، می توانید بفهمید که چه نوع پوزیشنی بگیرید، لانگ یا شورت. همانطور که ممکن است حدس زده باشید، کلید استفاده از نظریه امواج الیوت در معاملات، توانایی تشخیص صحیح امواج است. با توانایی تشخیص اینکه بازار در چه موجی قرار دارد، می توانید بفهمید که چه نوع پوزیشنی بگیرید، لانگ یا شورت.

3 قانون اصلی نظریه امواج الیوت

• قانون شماره 1: موج 3 هرگز نمی تواند کوتاه ترین موج محرک (impulse) باشد
• قانوشماره ن 2: موج 2 هرگز نمی تواند پایین تر از نقطه ابتدایی موج 1 برود
• قانون شماره 3: موج 4 هرگز نمی تواند وارد محدوده موج 1 شود

دستورالعمل هایی برای ترید با امواج الیوت

پس از شناخت قوانین، دستورالعمل هایی وجود دارند که به شما کمک می کنند امواج را به درستی برچسب گذاری کنید. بر خلاف 3 قانون اصلی، این دستورالعمل ها را می توان خُرد کرد. این دستورالعمل ها عبارتند از:

• گاهی اوقات موج 5 از انتهای موج 3 فراتر نمی رود. به این اتفاق truncation گفته می شود.
• موج 5، اغلب از خط روندی که از موج 3 به موازات خط روندی که شروع امواج 3 و 5 را به هم وصل میکند کشیده شده، فراتر می رود یا آن را می شکند.
• موج 3 بسیار طولانی، تیز و extended است.
• امواج 2 و 4 اغلب با استفاده از سطوح فیبوناچی اصلاحی (Fibonacci retracement) مشخص می شوند.