استفاده از سطوح فیبوناچی (Fibonacci) در تحلیل تکنیکال بازار های مالی

در هر کجای طبیعت که نگاه کنیم، از یک گل تا کهکشان، اعداد این دنباله‌ می توان دید. با اعداد این دنباله می توان مربع ‌هایی ایجاد کرد که مربع‌ ها به‌ طور منظم و مرتب کنار هم جای می ‌گیرند و مربع های دیگر را می سازند. مربع‌ های یک و یک ، مربع دو را می‌ سازند؛ مربع‌ های پنج و هشت مربع سیزده را ایجاد می ‌کنند و به همین صورت ادامه می ‌یابد. سپس اگر به ‌اندازه‌ طول ضلع مربع‌ ها کمان ‌هایی رسم شود، یک مارپیچ بدست می ‌آید.

فیبوناچی و خرگوش

لئوناردو پیزانو فیبوناچی ایتالیایی در طول سفرهایش با پدرش، سیستم هندی باستانی از 9 نماد و سایر مهارت ‌های ریاضی را آموزش دید که منجر به کشف و توسعه اعداد و خطوط فیبوناچی شد. این ریاضیدان در سال 1202، کتاب ( Liber Abaci )  را نوشت، این کتاب که برای بازرگانان نوشته شده بود، از محاسبات ریاضی برای محاسبه سود، زیان استفاده شده بود. لئوناردو در این کتاب، دنباله ای از اعداد را برای حل مسئله مربوط به زاد و ولد خرگوش ‌ها معرفی کرد. مسئله به این صورت است:

فرض کنید یک خرگوش نر و یک خرگوش ماده دارید. بعد از یک ماه، این دو خرگوش صاحب دو خرگوش نر و ماده‌ی دیگر می ‌شوند. ماه بعد، این خرگوش‌ های جدید هم دو خرگوش نر و ماده‌ دیگر به دنیا می ‌آورند. سال بعد چند جفت خرگوش خواهید داشت؟ جواب این مسئله 144 است. فرمولی که برای رسیدن به این عدد استفاده شد، همان دنباله‌ فیبوناچی است. بعد از یک سال یا همان 12 ماه، 144 جفت خرگوش وجود خواهد داشت.

دنباله‌ی فیبوناچی چیست؟

دنباله فیبوناچی از اعداد: ۰، ۱، ۱، ۲، ۳، ۵، ۸، ۱۳، ۲۱، ۳۴، ۵۵، ۸۹، ۱۴۴ و... تشکیل‌شده است، اولین نسبتی که در این سری اعداد وجود دارد این است که هر عدد از جمع دو عدد قبل از خود به دست می‌آید. مثلاً عدد ۱۳ حاصل جمع دو عدد قبل از خود یعنی (۵ و ۸) است.

فیبوناچی و نسبت طلایی

از اعداد فیبوناچی نسبت‌های مختلفی به دست می‌آید اما مهم‌ترین نسبت فیبوناچی، نسبت طلایی است، نسبت طلایی از تقسیم کردن هرکدام از اعداد فیبوناچی به عدد قبل از آن و یا عدد بعدازآن به دست می‌آید.

• از تقسیم هر عدد به عدد بعد از خود در سری فیبوناچی، نسبت 0.618 به دست می‌آید.
• از تقسیم هر عدد به عدد قبل از خود در سری فیبوناچی، نسبت 1.618 به دست می‌آید.

سایر نسبت‌های فیبوناچی

در بازارهای مالی بیشتر از این‌که از اعداد فیبوناچی استفاده شود از نسبت‌های فیبوناچی استفاده می‌شود. در قسمت قبلی، نسبت طلایی را معرفی کردیم و حالا قصد داریم نحوه محاسبه دو نسبت دیگر را توضیح دهیم.

• از تقسیم هر عدد در سری فیبوناچی به دو عدد بعدازآن، نسبت 0.382 به دست می‌آید.
• از تقسیم هر عدد در سری فیبوناچی به سه عدد بعدازآن، نسبت 0.236 به دست می‌آید.

بنابراین نسبت‌های مهم فیبوناچی به ترتیب برابرند با: 0.236، 0.382، 0.618، 1.000، 1.272، 1.618 و... . البته در ابزارهای فیبوناچی موجود در پلتفرم‌های معاملاتی و نموداری، از 50 درصد هم استفاده می‌شود، درست است که این عدد، یکی از نسبت‌های فیبوناچی نیست اما چون معامله گران بسیاری از این نسبت استفاده می‌کنند و بسیار پرکاربرد است، اعتبار بالایی پیداکرده است.

در فارکس، ضرایب فیبوناچی را می‌توان به شکل عددی و درصدی نشان داد، مثلاً نسبت فیبوناچی 0.618 با ضرب کردن در عدد 100، مساوی 61.8 درصد است.

فیبوناچی در بازار های مالی

دنباله فیبوناچی در هر جایی که بتوانید تصور کنید، کاربرد دارد. بازار های مالی یکی از جاهایی است که از ابزار فیوناپی می توانید استفاده کنید. ابزار های فیبوناچی در اکثر پلتفرم و یا سایت هایی که می توان نمودار های قیمتی را مورد تحلیل قرار داد.

اعداد فیبوناچی در نمودار های قیمتی می توانند سطوح را به ما بدهند که به تحلیل و بررسی ما کمک کند. این یک عقیده رایج است که وقتی ابزار فیبوناچی به درستی اعمال شود، می ‌تواند رفتار بازار را در 70% موارد، به درستی پیش ‌بینی کند. اما همان طور که در مورد سایر ابزار های تحلیل تکنیکال گفتیم، یه تنهایی استفاده از آن برای معاملات توصیه نمی شود و بهتر است که با سایر ابزار ترکیب شود و معامله گران نباید به سطوح فیبوناچی به عنوان سطوح حمایت و مقاومت 100% نگاه کنند.

مهم‌ترین کاربردهایی که می‌توان برای فیبوناچی برشمرد، عبارت‌اند از:

• ترسیم خطوط حمایت و مقاومت در نمودار قیمت
• شناسایی پولبک در روندها
• تعیین حد سود و حد ضرر برای ثبت سفارش‌ها

ابزارهای گوناگونی بر اساس اعداد و نسبت‌ های فیبوناچی ایجاد شده که عبارتند از:

• فیبوناچی اصلاحی – دو نقطه ای  Fibonacci Retracement (RET)
• فیبوناچی انبساطی  Fibonacci Expansion (EXP)
• فیبوناچی پروجكشن  Fibonacci Projection (PRO)
• فیبوناچی کمان ها ‌‌ Fibonacci arcs
• فیبوناچی باد‌بزن  Fan

در این مقاله با توجه به محبویت استفاده از فیبوناچی اصلاحی در بین معامله گران به معرفی و آموزش این نوع از فیبوناچی میپردازیم و فیبوناچی های دیگر را به صورت مختصر معرفی کردیم.

ابزار فیبوناچی در متاتریدر

جهت انتخاب ابزار فیبوناچی در متاتریدر از سربرگ insert  بر روی گزینه ی Fibonacci کلیک کنید. در اینجا میتوانید از ابزار های مختلف فیبوناچی استفاده کنید.

فیبوناچی اصلاحی Fibonacci Retracement

فیبوناچی اصلاحی، خطوط افقی هستند که نشان می دهند که حمایت و مقاومت احتمالی در نمودار قیمتی کجا می تواند رخ دهد. هر سطح با درصدی مشخص شده است. درصد نشان می دهد که قیمت چند درصد از موج حرکتی قبلی خود را اصلاح کرده است. سطوح اصلاحی فیبوناچی 23.6%، 38.2%، 61.8% و 78.6% است. یک سطح دیگری نیز وجود دارد که به طور رسمی یک نسبت فیبوناچی نیست اما از آن استفاده می شود (50%)

فیبوناچی اصلاحی ریتریسمنت ساده‌ترین و کاربردی‌ترین ابزار فیبوناچی در تحلیل تکنیکال از گروه خطوط اعداد فیبوناچی‌ است. عموماً زمانی که بازار در روندی خاص حرکت می‌کند در بازه‌هایی تمایل به بازگشت و تصحیح نسبت به قیمت‌های قبلی دارد اما پس از مدتی تمایل به ادامه روند غالب پیدا می‌کند. نکته دیگر در مورد رسم ابزار فیبوناچی ریتریسمنت این است که همیشه از سمت آغاز روند به انتهای روند ترسیم می‌شود. یعنی در روند نزولی عدد صفر را در کف قرار می‌دهیم.

فیبوناچی اصلاحی که به فیبوناچی دو نقطه ای معروف است، می توان آن را روی هر دو نقطه قیمتی مهم مانند یک سقف و یک کف ترسیم کرد. سپس سطوح فیبوناچی بین آن دو نقطه را ایجاد می شود.

رسم فیبوناچی اصلاحی

مرحله اول برای رسم فیبوناچی : حرکت A به B را پیدا کنید.

مرحله دوم: ابزار فیبوناچی را از نقطه A به B رسم کنید و نقطه نقطه اصلاحی C را پیدا کنید.

C = نقطه‌ای که اصلاحات به پایان می‌رسد و قیمت به جهت اصلی خود بر‌ می‌گردد.

در سه تصویر بالا حرکت معمولی ABC از یک اصلاح فیبوناچی را نشان می‌دهد. نقطه C در هر سه نمودار بسیار واضح است و قیمت دقیقاً از سطوح فیبوناچی به روند قبلی برگشته است.

عکس زیر یک سناریو را نشان می‌دهد که در آن قیمت بعد از برخورد به سطوح فیبوناچی به روند قبلی بازنگشته است، بلکه با شکست این سطوح در یک روند جدید قرار گرفته است. اما همانطور که در تصویر چهارم می‌بینید، از ابزار فیبوناچی می‌توان برای شناسایی مناطق پشتیبانی و مقاومت استفاده کرد و همچنین به زودی جزئیات بیشتری را بررسی خواهیم کرد. آخرین تصویر به خوبی نشان می‌دهد که چگونه قیمت در چندین سطح مختلف فیبوناچی در طول اصلاح واکنش نشان می‌دهد.

به این نکته مهم توجه داشته باشید که مهمترین سطوح فیبوناچی اصلاحی سطح‌های ۳۸% ، ۵۰% و ۶۱.۸% می‌باشد، که معمولا اصلاح یک روند در این سطوح به پایان می‌رسد و قیمت به روند قبلی خود باز می‌گردد. اکثر معامله‌گران سطح ۶۱.۸% را به عنوان آخرین سطح اصلاحی در نظر می‌گیرند.

فیبوناچی گسترشی یا Fibonacci Extension 

فیبوناچی پروجکشن یا Fibonacci Fibonacci Projection (PRO)

فیبوناچی کمان ها یا ‌‌ Fibonacci arcs

فیبوناچی باد‌بزن یا  Fan

چگونه از اعداد فیبوناچی برای تعیین سطوح حمایت و مقاومت استفاده کنیم؟

سه نسبت ۲۳.۶، ۳۸.۲ و ۶۱.۸ جزو پراستفاده‌ترین نسبت‌های فیبوناچی در بازارهای مالی هستند. برخی معامله‌گران از نسبت‌های ۵۰ و ۷۶.۴ درصد نیز در معاملات خود استفاده می‌کنند که البته باید بگوییم سطح ۵۰ درصد نسبت فیبوناچی به حساب نمی‌آید ولی سابقه نشان داده نمودارها به این عدد نیز عکس‌العمل نشان می‌دهند.

این نسبت‌ها را می‌توان با استفاده از اندیکاتور فیبوناچی روی نمودار قیمت یک دارایی رسم کرد. بدین ترتیب، سطوح احتمالی حمایت و مقاومت که در حالت عادی قابل شناسایی نبودند، نمایان می‌شوند. زمانی که قیمت یک دارایی بعد از افزایش قیمت، اصلاح کرده و به سطح ۳۸.۲ درصد می‌رسد معامله‌گران می‌توانند انتظار ورود خریداران و برگشت احتمالی بازار را داشته باشند. اگر این سطح نیز شکسته شود، این بار انتظار برگشت قیمت از سطح ۵۰ درصد می‌رود. به همین ترتیب، سطح ۶۱.۸ درصد نیز به عنوان آخرین سطح مورد انتظار برای برگشت قیمت در نظر گرفته می‌شود و اگر این سطح نیز شکسته شود، به احتمال زیاد به معنای تغییر روند و برگشت به سطح ابتدایی است.

چگونه در معاملات خود از فیبوناچی استفاده کنیم؟

از سطوح اصلاحی فیبوناچی معمولاً در استراتژی‌های معامله در روند استفاده می‌شود. اگر قیمت یک دارایی مثل « بیت کوین » (Bitcoin) دارای روند بوده و هم‌اکنون در حال اصلاح است، از سطوح فیبوناچی می‌توان برای تشخیص نقاط برگشت و باز کردن یک موقعیت معاملاتی در جهت حرکت روند استفاده کرد. ایده‌ی اصلی این است که به احتمال زیاد قیمت این دارایی از سطوح فیبوناچی حمایت خواهد شد و به حرکت خود در روند ادامه خواهد داد.

از اندیکاتور فیبوناچی می‌توان در مواقعی استفاده کرد که معامله‌گری مثل شما روند صعودی یا نزولی قیمت یک دارایی را که اخیراً اتفاق افتاده از دست داده است و اکنون می‌خواهد در اصلاح‌ها وارد معامله شود. با رسم سطوح ۶۱.۸، ۳۸.۲ و ۲۳.۶ درصد فیبوناچی روی نمودار می‌توان سطوح احتمالی برگشت قیمت را شناسایی کرده و به دنبال موقعیت‌های معاملاتی مناسب بود.

البته فراموش نکنید که اندیکاتور فیبوناچی نیز مانند هر اندیکاتور دیگر زمانی کارایی بیشتری خواهد داشت که با استراتژی‌های دیگر ترکیب شود. با استفاده از ترکیبی از اندیکاتورهای مختلف می‌توانید شانس شناسایی سطوح و روند قیمت یک دارایی را بهبود ببخشید و سودهای بیشتری کسب کنید.

الگوی هارمونیک در تحلیل تکنیکال

یکی دیگر از کاربردهای فیبوناچی در تحلیل تکنیکال، مربوط به الگوهای هارمونیک است. معمولاً در جریان آموزش فیبوناچی پیشرفته به این موضوع می‌پردازند. نسبت‌های فیبوناچی گاهی سبب شکل‌گیری الگوهای قیمت در نمودار می‌شوند. الگوهای سایفر، گارتلی، پروانه، خفاش، کوسه، و خرچنگ از مهم‌ترین الگوهای هارمونیک به‌شمار می‌روند.

کلام پایانی

آموزش صفر تا صد فیبوناچی در تحلیل تکنیکال را با هم بررسی کردیم. این مفهوم برای شناسایی سطوح حمایت و مقاومت در روندها و همچنین تشخیص پولبک در نمودار قیمت به شما کمک می‌کند. فیبوناچی در فارکس، ارز دیجیتال، بورس، و هر بازار مالی دیگری قابل استفاده است .