فرهنگ واژگان بازار هالی مالی

فرهنگ مفاهیم و اصطلاحات تخصصی بازارهای مالی و اقتصادی

آمار و ارقام اقتصاد جهانی، حکایت از رشد چشمگیر اقتصاد جهان در دهه های گذشته دارد. ورود هزاران قلم محصول و خدمت جدید به عرصه زندگی موجب یدید آمدن هزاران واژه و اصطلاح جدید شده که بخش بزرگی از آنها مربوط به بازارهای مالی است. «فرهنگ اصطلاحات بازارهای مالی» دانشنامه‌ ای توصیفی است که واژگان و اصطلاحات قدیم و جدید همراه معادل‌ های فارسی دقیق و کارشناسی شده، در آن گردآوری شده است.
برای مشاهده معنی اصطلاحات لطفا یکی از بازار های مالی را از لیست زیر انتخاب کنید :
واژه ( فا ) واژه ( en ) توضیحات
فاندامنتال Fundamental در لغت به معنای بنیادی، اساسی می باشد و در علم اقتصاد تحلیلی است که با بررسی نیروهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی که بر عرضه و تقاضای یک دارایی اثر می گذارد به تحلیل بازار می پردازد.
ارز Currency واحد پول هر کشور
فدرال رزرو Federal reserve بانک مرکزی ایالات متحده آمریکا. این نهاد مسئول تدوین سیاست‌های پولی، پیگیری رسیدن به اشتغال کامل، تثبیت قیمت‌ها و رشد اقتصادی در آمریکا است.
BOJ بانک مرکزی ژاپن
BOE بانک مرکزی انگلستان
SNB بانک مرکزی سوئیس
ECB بانک مرکز اروپا
FOMC کمیته مرکزی بازار باز آمریکا که به تصمیم گیری در باره میزان نرخ بهره (بعبارت بهتر سپرده احتیاطی بانکها) می پردازد
IMF صندوق بین المللی پول
EMU اتحادیه پولی اروپا شامل کشورهای:آلمان، ایتالی، فرانسه، اسپانی، لوکزامبورگ، هلند، پرتغال، اتریش، فنلاند، ایرلندوبلژیک
Budget deficit کسری بودجه
سنترال بانک Central bank بانک مرکزی
بک آفیس Back office دفاتر مدیریت و پشتیبانی در نهادهای مالی
Deflation رکود
کامودیتی Commodity به معنای کالا و جنس می باشد. مثل نفت، گاز، انواع فلزات، انواع محصولات کشاورزی و …
سی اف دی CFD (قرارداد مابه التفاوت :Contract for Difference) یک ابزار مهم مالی است که امکان سودآوری از نوسانات قیمت دارایی ها و محصولات مالی را به معامله گران می دهد. مالکیت در آنها صدق نمی کند و صرفا از تفاوت و نوسان قیمتی آنها در خرید و فروش (مابه التفاوت) کسب سود و منفعت میشود. قرارداد ما به التفاوت (CFD) مانند کپی از دارایی پایه (اصلی) است. شاید سوال کنید چرا قراردادهای CFD به وجود آمدند در صورتی که امکان خرید و فروش دارایی اصلی وجود دارد؟ سه علت دارد که هدف اصلی قراردادهای CFD بهره گیری از نوسانات قیمت دارایی پایه بدون نیاز به تحویل واقعی کالا می باشد. هدف دیگر از معاملات CFD، تأمین نیاز مشتریانی است که سرمایه اندکی دارند ولی می خواهند در بازارها فعالیت کنند. این معاملات بر اساس مارجین معامله می شوند و دارای لوریج و اهرم می باشند یعنی لازم نیست که معامله گر مبلغ کامل قرارداد را داشته باشد. همچنین CFD یکی از بهترین ابزار مالی برای پوشش ریسک سبد های دارایی هستند. مثلا وقتی شما شرکت اپل را که بصورت CFD ارائه شده را می خرید عملا مالک شرکت اپل نمی شوید بلکه صرفا از نوسانات قیمتی آن کسب منفعت یا ضرر می کنید یا وقتی قرارداد نفت میخرید در فارکس عملا CFD آنرا خریداری کرده اید و از نوسانات ان بهره مند میشوید و تحویل فیزیکی ندارد.
اسپات (نقدی) spot در این نوع قرار داد که بر اساس قیمت جاری بازار انجام می شود خریدار باید کل مبلغ قرارداد را به علاوه کارمزد کارگزار به صورت نقد پرداخت نماید و فروشنده نیز باید تا حداکثر دو روز کاری کالای مورد معامله را به خریدار تحویل نماید. نکته: این نوع قرارداد در بازار مبادلات ارز (فارکس) به صورت لحظه ای نقد می شود.
بارنی Barnie یک اصطلاح عامیانه برای جفت ارز USD/RUB (دلار آمریکا به روبل روسیه) می باشد.
فوروارد Forward قرارداد فوروارد با نام هایی چون “قرار داد آتی خاص” یا “پیمان آتی” بکار می رود که در آن دو طرف تعهد می‌کنند که در یک تاریخ مشخص و با یک قیمت مشخص یک کالا با کیفیت مشخص را مبادله کنند. در این قرارداد دو طرف متعهد هستند که طبق ضوابط قرارداد عمل کنند. نکته: توجه داشته باشید که در قرارداد های فوروارد ریسک نکول (نقض و عدم پایبدی به قرار داد) وجود دارد و باید در قرارداد کاملا به آن اشاره شود که باعث اختلاف نشود.(در کل قرار دادهای فوروارد ضمانت اجرایی درستی ندارند چون در بورس ها معامله نمی شوند) نکته: حالتی دیگر از قرار داد فوروارد به اینصورت است که کل مبلغ در زمان انجام معامله از طرف خریدار پرداخت میشود و فروشنده متعهد می شود در تاریخ و زمان معین کالا را با قیمت مورد توافق به خریدار تحویل دهد (پیش فروش). مثلا خانه ای را پیش خرید می کنید و سازنده موظف است دو سال دیگر خانه را با همان قیمتی که در قرار داد به شما فروخته تحویلتان دهد(خرید نقدی ولی تحویل در آینده). در این نوع قراردادها باید قیمت از جذابیت لازم برخوردار باشد که خریدار راغب باشد در ازای پرداخت کل وجه، کالای خود را در آینده تحویل بگیرد. قرارداد فوروارد در بازارهای فرابورس (otc) انجام می‌شود. که برخلاف بورس‌ ها، از نظر فیزیکی مکان معینی ندارند. این بازارها به صورت شبکه‌ای مبتنی بر ارتباطات تلفنی و رایانه‌ای هستند که معامله‌گرانی را به همدیگر مرتبط می‌سازند.
فیوچرز (آتی) futures قرارداد فیوچرز مانند فوروارد است (یعنی تاریخ دار) که تفاوت های آن را در ادامه توضیحات بیان می کنیم. قرارداد فیوچرز با نام هایی چون “قرارداد آتی یکسان یا استاندارد” یا “قراردادهای آتی” بکار می رود که در آن دو طرف تعهد می‌کنند که در یک تاریخ مشخص و با یک قیمت مشخص یک کالا با کیفیت مشخص را مبادله کنند. قراردادهای فوروارد در عمل از ضمانت اجرایی کافی برخوردار نبودند و وجود ریسک نکول باعث ایجاد تفاوت بین قرارداد فوروارد و فیوچرز می‌شود و به عبارت دیگر اگر ریسک نکول در قرارداد فوروارد از بین برود قیمت قرارداد فوروارد و فیوچرز برابر خواهند شد. قراردادهای فیوچرز یا آتی در بورس ها معامله می شوند لذا تحت مقررات و نظارت کمیته معاملات است پس سپرده‌ی اولیه (وجه الضمان یا ودیعه) و تسویه روزانه برای آنها الزامی است در نتیجه ریسک نکول ندارند و مطنئن تر خواهند بود.
آپشن (اختیار معامله) Option به طور کلی، میتوان حق اختیار معامله را به دو دسته تقسیم کرد؛ اختیار خرید (Call Option) و اختیار فروش (Put Option). یک اختیار خرید در واقع این حق (و نه الزام) را به دارنده آن میدهد، که دارایی موضوع قرارداد را با قیمت معین و در تاریخ مشخص یا قبل از آن، بخرد. به همین ترتیب، یک اختیار فروش به دارنده آن این حق را میدهد، که دارایی موضوع قرارداد را با قیمت معین و در تاریخ مشخصی و یا قبل از آن بفروشد. قیمتی را که در قرارداد ذکر میشود، قیمت توافقی یا قیمت اعمال و تاریخ ذکر شده در قرارداد را، اصطلاحاً تاریخ انقضا یا سررسید اختیار معامله میگویند. اختیار خرید یا فروش، هر کدام به دو حالت اروپایی و آمریکایی تقسیم میشود. قرارداد اختیار اروپایی فقط در تاریخ سررسید قابلیت اعمال دارد. در حالی که قرارداد اختیار آمریکایی، در هر زمانی قبل از تاریخ سررسید یا در تاریخ سررسید قابل اعمال است.نکته: لازم است بر این نکته تأکید کنیم، که یک ورقه اختیار معامله به دارنده آن حق یا اختیار انجام کاری را میدهد؛ نه اینکه او را ملزم به انجام کاری کند. این ویژگی، وجه تمایز ورقه اختیار معامله از قراردادهای فیوچرز (آتی) است. دارنده قرارداد آتی با موضع پیش خرید به خرید دارایی با قیمت معین و در زمان مشخصی در آینده متعهد میشود. ولی دارنده اختیار خرید امکان این انتخاب را دارد که دارایی پایه را با قیمت معین و در زمان معین در آینده بخرد یا خیر. انعقاد یک قرارداد آتی هیچ هزینها ی در برندارد (به جز الزاماتی که درباره حساب ودیعه وجود دارد. ولی یک سرمایه گذار باید هزینه (قیمت قرارداد) حق اختیار معامله را بپردازد.نکته: آتی سکه یا زعفران که در بورس کالای ایران ارائه می شوند نمونه ای از معاملات آپشن هستند.
قرار داد سلف قرارداد سلف (پیش خرید) که در فقه اسلامی تعریف شده به نوعی در شمار قراردادهای فیوچرز (آتی) قرار می گیرند. جنس بصورت نقدی خریداری میشود ولی تحویل آن در آینده است. که شباهات و تفاوت هایی دارد که بیشتر به ضوابط اجرایی آن بر میگردد. در قرار داد سلف هر طرف مستقیماً نسبت به دیگری مسئول است و تحت مقررات و ضوابط خاصی نیستند البته در بورس کالای ایران معامله سلف رسمیت داشته و معامله از طریق اتاق پایاپای بورس صورت می گیرد. سَلَف عکس نسیه است. و روشی برای تأمین نیاز نقدینگی شرکت‌ها از راه جذب سرمایه‌گذاری هستند. در واقع سرمایه‌گذاران در این اوراق، کالای مورد نظر را پیش خرید کرده‌اند.
باینری آپشن Binary option باینری آپشن یا اختیارات دوتایی نوعی از قرار دادهای آپشن هستند که دارای با قیمت و زمان و میزان سود (یا ضرر) از قبل مشخص شده، می‌باشند. مهم ترین عوامل برای هر نوع معامله باینری آپشن ، زمان و قیمت شروع و پایان معامله هستند. سرمایه گذاران حدس می زنند قیمت یک کالا (طلا ، نقره یا سهام یه کمپانی) در پایان زمان انقضا معامله (برای مثال ۵ دقیقه یا دوساعت) بالاتر یا پایین تر خواهد بود. و بر اساس این پیش بینی خود سود می کنند یا ضرر می کنند نکته: فرق اساسی معاملات باینری با معاملات آپشن این است که قبل از آغاز معامله شما می‌دانید چه میزان از موجودی شما شامل ریسک بوده و چه درآمدی خواهید داشت.
مارکت کپ Market Cap مارکت کپ مخفف Market Capitalization است و به معنی ارزش فعلی بازار یک سهام یا کالای خاص بازار می باشد. و از ضرب تعداد سهام یا کالای موجود در بازار در قیمت فعلی آن بدست می آید. مثلا اگر از سهامی یک میلیارد برگ موجود باشد و قیمت معامله آن سهم در بورس سه دلار باشد مارک کپ این سهام سه میلیارد دلار است.
فاند Fund سرمایه، ذخیره
GDP تولید ناخالص داخلی
فارکس Forex بازاری که از تبادل ارزهای خارجی در مقابل هم پدید می آید. مخفف : foreign exchange forex (fx)
رگولیشن Regulation منظور تایید یک کارگزاری از سوی نهاد های مالی معتبر بین المللی می باشد. هر چه یک کارگزاری دارای رگولیشن های معتبر تر و بالاتری داشته باشد، دارای ضریب اطمینان بالاتری می باشد.
ایندکس Index شاخص
Inflation تورم
Interest rate نرخ بهره
Jobless claim به معنی مدعی بیمه بیکاری است که بصورت شاخص بیان می شود و به افرادی اشاره می شود که بیکار هستند و دولت باید به آنها بیمه بیکاری پرداخت نماید.
جفت ارزهای ماژور یا اصلی Major currencies به جفت ارزهایی گفته می شود که در یک طرف آن دلار آمریکا قراردارد. این زوج ها ۸۵ درصد معاملات را شامل می شوند لذا داری محبوبیت بیشتری در معاملات هستند پس نقد شونده تر و کم اسپرد تر می باشند و مهم ترین آنها در زیر آمده: EUR/USD، USD/JPY، GBP/USD، USD/CHF، USD/CAD، AUD/USD و NZD/USD
جفت ارزهای مینور یا فرعی Minor currencies به جفت ارزهای کراس هم معروف هستند. جفت ارزهایی که هیچ یک از دو ارز تشکیل دهنده آن دلار آمریکا (USD) نباشد، جفت ارز غیر اصلی یا به طور خلاصه “کراس” گفته می شوند. کراس هایی که بیشترین معامله فعال را دارند ناشی از سه ارز اصلی غیر از USD یعنی (EUR و JPY و GBP) می باشند مانند: EUR/CHF، EUR/GBP، EUR/NZD، EUR/JPY، GBP/JPY، CAD/JPY، GBP/NZD و ….
سوآپ Swap به معنای بهره شبانه و زمانی است که یک پوزیشن بیش از یک روز کاری باز باشد براساس تفاوت نرخ بهره دو ارزی که با هم در حال مبادله هستند هزینه یا درآمدی به مشتری وارد می شود که به آن هزینه نگه داری شبانه گفته می شود.
Rollover همان معنای swap است.
Speculator سفته باز، معامله گری که برای ارزش ذاتی کالا اقدام به معامله نمی کند و صرفا برای سود جستن از نوسانات قیمت اقدام به خرید و فروش می نماید.
Swing market به بازاری گفته می‌شود که قیمتها دائم در حال نوسان است.
Unemployment rate نرخ بیکاری
استوک مارکت Stock Market بازار سهام
نفت خام Crude oil نَفت خام یا پترولیوم مایعی غلیظ و افروختنی به‌رنگ قهوه‌ای سیر یا سبز تیره یا سیاه است که در لایه‌های بالایی بخش‌هایی از پوستهٔ کره زمین یافت می‌شود.
نفت سبک Light crude oil نفت سبک نفتی است که در دمای اتاق به راحتی جاری می شود و ویسکوزیته (چسبندگی) کمی دارد.
نفت سنگین Heavy crude oil نفت سنگین نفتی است که غلظت بالایی دارد و به سادگی در چاه استخراج نفت جاری نمی‌شود.
نفت شیرین Sweet crude oil نفت شیرین به نفتی گفته می‌شود که مقدار گوگرد آن کمتر از نیم درصد باشد. در قرن نوزدهم برای تشخیص مرغوبیت نفت مقدار کمی از آن را مزه می‌کردند و چون نفت‌های کم‌گوگرد مزه‌ای نسبتا شیرین و مطبوع داشتند این نوع نفت‌ها به نفت شیرین معروف شدند.
نفت ترش Sour crude oil نفت خام ترش به نفت خامی گفته می‌شود که مقدار گوگرد آن بیشتر از نیم درصد باشد. نفت‌ های ترش ممکن است سمی و دارای خاصیت خورندگی باشند به ویژه اگر میزان بالایی از سولفید هیدروژن در آنها وجود داشته باشد به همین دلیل قبل از بارگیری نفت ترش در نفتکش‌ها بایستی سولفید هیدروژن آنها زدوده شود. نفت ترش نسبت به نفت شیرین قیمت کمتری دارد چون وجود گوگرد بیشتر، هزینه پالایش نفت را بالا می برد.
نفت برنت Brent نفت خام برنت (به انگلیسی: Brent Crude Oil) برنت یک سبد نفتی شامل نفت خام برداشت‌ شده از چهار چاه نفت بریتانیایی و نروژی در دریای شمال می‌شود و نفتی سبک و شیرین (کم گوگرد) محسوب می‌شود. نفت برنت یکی از مهمترین مراجع قیمت‌گذاری نفت خام در بازار بین‌ المللی است و حدود دو سوم نفت مبادله‌ شده در بازار بر اساس نفت برنت قیمت‌گذاری می‌شود.
نفت تگزاس WTI نفت وست تگزاس اینترمیدیت (به انگلیسی: West Texas Intermediate) نوعی نفت سبک است که به عنوان شاخص برای قیمت‌گذاری نفت در بازارهای جهانی استفاده می‌شود. دلیل اصلی این نام‌گذاری آن است که این نفت سبک در غرب تگزاس استخراج می‌شود.
نفت اوپک OPEC سبد نفتی اوپک، (انگلیسی: OPEC Reference Basket) یا سبد مرجع اوپک، عبارت است از فهرست قیمت انواع مختلف نفت خامی که توسط کشورهای عضو اوپک تولید می‌شود، که با توجه به میزان غلظت (سبک یا سنگین بودن نفت خام) نفت آن‌ها، طبقه‌بندی می‌شوند. سبد اوپک، به عنوان یکی از مهم‌ترین معیارها، برای تعیین قیمت نفت خام مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نفت دوبی Dubai Crude نفت خام دبی، ترش و سبک است که از چاه های نفتی دبی استخراج می یشود. بهای نفت خام دبی، به عنوان معیار یا مبدأ قیمت نفت خلیج فارس، مورد استفاده قرار می‌گیرد و دلیل استفاده از آن، در دسترس بودن این محصول برای خرید فوری، نسبت به انواع دیگر نفت‌های استخراج شده در خلیج فارس می‌باشد.
ان اف پی NFP این شاخص نشانگر تعداد افراد شاغل (حقوق بگیر) در بخش غیر کشاورزی اعم از خصوصی و دولتی آمریکا می باشد. و در اولین جمعه هر ماه میلادی، منتشر می شود.(در اصل میزان کم شدن از جماعت بیکار را نشان میدهد و می تواند نوسانات زیادی را در بازار ارز ایجاد کند و بعد از نرخ بهره یکی از آمارهای مهم اقتصادی آمریکاست) مخفف : Non farm payroll